Najczęściej przyczyną zarażenia się pasożytami jest spożycie zakażonego jedzenia bądź wody. Często zarażenie ma miejsce podczas kąpieli w zbiornikach wodnych. Pasożyty mogą przedostawać się do naszego organizmu również poprzez powietrze, jak również ukąszenie owadów. Coraz częstsze są również zarażenia noworodków jeszcze w łonie matki.
Według danych statystycznych około 2 miliardów ludzi zarażonych jest aktualnie przynajmniej jednym pasożytem, a ogólna liczba przypadków parazytoz, czyli chorób wywołanych przez pasożyty, przekracza 3 miliardy. To stanowi 40 procent populacji światowej. Według statystyk w Polsce zakażenie owsikami sięga 95% ludności, włosogłówką – 80%, glistą ludzką – 50%. Te dane pokazują skalę problemu związaną z pasożytami.
Wpływ pasożytów na organizm człowieka polega przede wszystkim na mechanicznym uszkodzeniu tkanki lub narządu: skóry (roztocza i owady), ściany jelita, tkanki mięśniowej lub układu nerwowego (tasiemce, nicienie i pierwotniaki), ale również na doprowadzeniu do czasowych lub stałych uszkodzeń takich narządów, jak wątroba, płuca, mózg i nerki. Pasożyty mogą być również przenosić inne patogeny człowieka, takie jak wirusy czy bakterie.
Do podstawowych typów pasożytów wywołujących choroby pasożytniczych zaliczamy:
- robaki płaskie i robaki obłe – do tej grupy zaliczane są płazińce np. tasiemce, przywry, wirki; oraz obleńce: włosień spiralny, glista ludzka, owsik. Choroby pasożytnicze wywoływane przez robaki płaski i obłe to m.in. włośnica, tasiemczyca, owsica,
- pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty) – do tej grupy pasożytów zaliczane są m.in. wszy, kleszcze, świerzbowiec ludzki. Choroby pasożytnicze wywoływane przez ektopasożyty to m.in. świerzb, wszawica, babeszjoza,
- pierwotniaki, pasożyty wewnętrzne (endopasożyty) – choroby pasożytnicze wywoływane przez pierwotniaki: toksoplazmoza, rzęsistkowica, śpiączka afrykańska, lamblioza, malaria, czerwonka amebowa,
Lista objawów chorób pasożytniczych jest dosyć obszerna, co może powodować mylenie chorób pasożytniczych z innymi jednostkami chorobowymi.
Do głównych objawów zakażenia należą:
- osłabienie,
- przewlekłe zmęczenie,
- ból głowy,
- ból brzucha,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- gazy,
- biegunki,
- chudnięcie,
- bóle mięśni
- powiększenie śledziony,
- powiększenie wątroby,
- luźne stolce,
- kaszel,
- wymioty,
- nagła potrzeba oddania stolca,
- skurcze brzucha,
- apatia,
- wypadanie włosów,
- anemia (niedokrwistość).
Zarażenie pasożytami stale utrzymującymi się u danego żywiciela nie zawsze musi wywołać u niego objawy chorobowe i może przebiegać bezobjawowo. Bywają także sytuacje, gdzie człowiek może być zarażony pasożytami, których szkodliwe działanie ujawni się dopiero w pewnych specyficznych warunkach np. przy spadku odporności (np. nowotwory, transplantacje, AIDS).
CHOROBY PASOŻYTNICZE – DIAGNOSTYKA
Diagnostyka zarażeń pasożytniczych jest bardzo zróżnicowana i zależy od typu pasożyta, jego cyklu rozwojowego i postaci, która bytuje w organizmie ludzkim.
W przypadku podejrzenia choroby pasożytniczej najczęściej wykonuje się badanie kału, wymaz z odbytu, badanie krwi, badanie moczu, badanie wydzieliny z dróg moczowo‐płciowych, wymaz z jamy ustnej, badanie plwociny, badanie płynu rdzeniowo‐mózgowego.
Badanie mikroskopowe kału i wymaz z odbytu to podstawowe badanie w diagnostyce pasożytów układu pokarmowego. W przypadku pasożytów tkankowych większą skuteczność mają badania krwi i badania tkanek oraz diagnostyka obrazowa (rezonans magnetyczny, badanie radiologiczne i ultrasonograficzne).
Przy pobieraniu materiałów diagnostycznych w kierunku chorób zakaźnych regułą jest zabezpieczenie materiału przed rozpoczęciem leczenia i wykonanie badań kontrolnych 1–4 tygodnie po zakończeniu terapii.
CHOROBY PASOŻYTNICZE – LECZENIE
Leczenie choroby pasożytniczej zależy od typu pasożyta, który zaatakował organizm. W leczeniu farmakologicznym stosowane są leki na pasożyty. Kuracja jest żmudna i długa – trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, zwłaszcza gdy organizmy wykryto zbyt późno. Preparaty uderzające bezpośrednio w źródło zakażenia eliminują jedynie dorosłe osobniki, w organizmie mogą zalegać larwy i jaja pasożytów, dlatego terapia najczęściej polega na podawaniu leków seriami – w kilkudniowych odstępach.
Do głównych leków stosowanych w terapii pasożytów zaliczamy:
- pyrantel (zwalcza owsiki, glisty ludzką),
- prazykwantel (zwalcza tasiemca),
- niklozamid (zwalcza różne rodzaje tasiemca),
- albendazol (zwalcza glistę ludzką, włosogłówkę ludzka, owsiki i niektóre tasiemce),
- mebendazol (zwalcza owsiki, włosogłówkę, glistę ludzką, tęgoryjce)
W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia pasożytami warto stosować kilka zasad higieny: płukać owoce i warzywa we wrzątku, myć ręce po powrocie do domu i skorzystaniu z toalety, często wymieniać pościel i ręczniki, nie przyjmować płynów i pokarmów nieznanego pochodzenia, odrobaczać zwierzęta domowe, a profilaktycznie również siebie.
W naturalnym leczeniu pasożytów stosujemy:
- Zioła przeciwpasożytnicze. Działanie mają przede wszystkim wrotycz, piołun, krwawnik, glistnik i kruszyna. Warto je parzyć i pić. Można też kupić gotowe mieszanki do kąpieli o działaniu przeciwpasożytniczym,
- Przyprawy przeciwpasożytnicze. Wyraźne smaki ‐ kwaśne, gorzkie lub ostre ‐odstraszają pasożyty. Nie znoszą też one przypraw: goździków, szałwii, imbiru, chrzanu, tymianku, kopru włoskiego i pieprzu kajeńskiego,
- Czosnek pospolity ‐ to naturalny antybiotyk, który skutecznie hamuje wzrost bakterii. Pomoże w oczyszczaniu organizmu z toksyn i pasożytów ‐ przede wszystkim owsików, glist i tasiemców,
- Olej z goździka korzennego to bardzo silny antyoksydant o mocnym działaniu na pasożyty jelitowe.,
- Orzech włoski zawiera substancję zwaną juglanem, która jest skuteczna w przypadku chorób pasożytniczych.
- Sok z kiszonej kapusty, ogórków lub buraków pomaga ograniczyć ilość pasożytów przewodu pokarmowego.