Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto, znana również jako przewlekłe zapalenie tarczycy, prowadzi stopniowo do uszkodzenia tego gruczołu oraz zmniejszenia produkcji jego hormonów. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, co oznacza, że układ odpornościowy wytwarza przeciwciała, które atakują własne komórki tarczycy. Skutkuje to stopniowym zanikiem tkanki tarczycy i jej niedoczynnością. Choroba Hashimoto może rozwijać się przez lata, często nie dając żadnych widocznych objawów.

Choroba Hashimoto występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn, co ma prawdopodobnie związek z gospodarką hormonalną. Ryzyko zachorowania wzrasta również u osób, u których choroba ta wystąpiła już w rodzinie oraz u pacjentów dotkniętych innymi schorzeniami autoimmunologicznymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów, celiakia, cukrzyca typu 1, niedokrwistość złośliwa czy toczeń. Ostatnio coraz częściej zauważa się występowanie choroby Hashimoto u osób bardzo młodych, nawet u nastolatków, jednakże większość przypadków diagnozowana jest między 40. a 60. rokiem życia.

Przyczyna występowania Hashimoto nie jest jednoznaczna i może być spowodowana czynnikami genetycznymi, środowiskowymi, hormonalnymi.

Niedobór hormonów tarczycy, zwany niedoczynnością, może spowodować wzrost poziomu cholesterolu, co zwiększa ryzyko chorób serca. W najbardziej zaawansowanych przypadkach brak leczenia niedoczynności może prowadzić do stanów skrajnych, takich jak śpiączka lub niepłodność.

OBJAWY CHOROBY HASHIMOTO

Do pierwszych objawów choroby zaliczamy, powiększoną tarczycę, zwaną wolem. Inne objawy niedoczynności tarczycy z powodu Hashimoto mogą objawiać się następująco:

• zmęczenie i ospałość,

• zwiększona wrażliwość na zimno,

• zaparcia,

• blada, sucha skóra,

• opuchnięta twarz,

• kruche paznokcie,

• wypadanie włosów,

• niewyjaśniony przyrost masy ciała,

• bóle mięśni, tkliwość i sztywność,

• bóle stawów i sztywność,

• słabe mięśnie,

• nadmierne lub długotrwałe krwawienie miesiączkowe

• depresja,

• utrata pamięci.

Z uwagi na to, że objawy niedoczynności mogą być podobne do innych schorzeń, pacjenci często konsultują się z lekarzem dopiero wtedy, gdy gruczoł tarczycy został już poważnie uszkodzony. Stopień nasilenia objawów zależy od długości trwania choroby i jej nasilenia.

DIAGNOSTYKA CHOROBY HASHIMOTO

Diagnoza choroby Hashimoto rozpoczyna się od uwzględnienia charakterystycznych objawów niedoczynności tarczycy, takich jak ospałość, zaparcia, sucha skóra, czy chrypka, szczególnie jeśli istnieje ryzyko zachorowania. Lekarz po zebraniu szczegółowego wywiadu może zlecić badanie USG tarczycy oraz badania laboratoryjne.

Gdy tarczyca nie funkcjonuje prawidłowo, przysadka mózgowa zwiększa produkcję hormonu tyreotropowego stymulującego tarczycę (TSH), aby pobudzić ją do wydzielania hormonów. Dlatego wysoki poziom TSH może wskazywać na niedoczynność tarczycy. Jednak należy pamiętać, że poziom tego hormonu jest indywidualny dla każdego pacjenta, dlatego jego ocenę powinien przeprowadzić lekarz. W przypadku wyników TSH poza normą, lekarz zazwyczaj zleca dodatkowe badania. Niedoczynność tarczycy jest jawna, gdy stężenie TSH jest podwyższone, a stężenie tyroksyny (FT4) obniżone. W przypadku utajonej niedoczynności tarczycy obserwuje się podwyższony poziom TSH przy prawidłowych wynikach FT4.

Badanie krwi może wykazać obecność przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycy (TPO), enzymowi uczestniczącemu w syntezie hormonów tarczycy, tj. tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Warto jednak zauważyć, że wynik testu na obecność przeciwciał TPO nie zawsze jest dodatni u wszystkich osób z zapaleniem tarczycy Hashimoto. Istnieje grupa ludzi, którzy posiadają przeciwciała przeciwko TPO, ale nie wykazują objawów niedoczynności tarczycy ani innych problemów zdrowotnych. Poziom przeciwciał nie jest także powiązany z kliniczną aktywnością choroby.

W chorobie Hashimoto często występuje zmniejszenie lub powiększenie tarczycy. W przeszłości trudno było lekarzom wcześnie wykryć niedoczynność tarczycy, która jest głównym wskaźnikiem choroby Hashimoto, dopóki objawy nie stawały się uciążliwe. Jednak obecnie dzięki wrażliwym testom na poziom hormonu tyreotropowego (TSH), lekarze mogą diagnozować zaburzenia czynności tarczycy znacznie wcześniej, często jeszcze przed wystąpieniem objawów.

LECZENIE CHOROBY HASHIMOTO

Typowe leczenie choroby Hashimoto przeważnie polega na terapii niedoczynności tarczycy. W przypadku braku dowodów na niedobór hormonów i prawidłowego funkcjonowania tarczycy, lekarz może zalecić jedynie obserwację oraz odpowiednią dietę. W przypadku konieczności leczenia farmakologicznego, zazwyczaj oznacza to przyjmowanie lewoskrętnej tyroksyny (L-T4), syntetycznego hormonu tarczycy, często przez resztę życia. Ta forma terapii przynosi ulgę w większości przypadków, prowadząc do złagodzenia objawów choroby i poprawy jakości życia.

W przypadku niedoczynności tarczycy kluczowe jest regulowanie poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) oraz przywracanie równowagi organizmu. Dawkowanie leku jest dostosowane indywidualnie dla każdego pacjenta, uwzględniając takie czynniki jak wiek, masa ciała, obecność innych schorzeń, stosowane leki oraz zaawansowanie choroby. Leczenie zazwyczaj nie wymaga hospitalizacji, chyba że lekarz uzna to za konieczne dla dobra pacjenta. Ustalona dawka leku często pozostaje skuteczna przez długi czas. Poziomy TSH mogą ulegać zmianom, szczególnie w okresie ciąży, chorób serca lub menopauzy. Nadmiar hormonu tarczycy może przyspieszyć utratę masy kostnej, pogłębiając ryzyko osteoporozy lub prowokując jej rozwój. Ponadto, nadmierna terapia lewotyroksyną może powodować zaburzenia rytmu serca.

DIETA

Zbilansowana dieta jest istotnym elementem terapii i nie można nie doceniać jej wpływu na poprawę zdrowia. Najlepiej jest, aby była skomponowana indywidualnie, razem z dietetykiem. Chorzy z limfocytowym zapaleniem tarczycy powinni spożywać posiłki nawet 4-5 razy dziennie w regularnych odstępach czasu. Dania powinny być urozmaicone. Należy zdecydowanie pomijać dania typu fast food oraz słodycze i napoje słodkie. Nie należy też zapominać o właściwym nawodnieniu organizmu. Warto również zadbać o obecność w diecie produktów bogatych w składniki, ważne dla pracy tarczycy takich jak jod, selen, żelazo i cynk. Ze względu na częstość występowania zaparć, dieta chorego na Hashimoto powinna zawierać w sobie dużo błonnika pokarmowego, a białko powinno pochodzić z chudych gatunków mięs, ryb oraz mleka o obniżonej zawartości tłuszczu.

Niektóre opracowania zalecają wykluczenie z diety glutenu i laktozy. Jest to zasadne tylko u pacjentów, u których faktycznie występuje celiakia, ponieważ jednym z jej objawów jest zaburzenie wchłaniania tyroksyny. Nietolerancja na gluten występuje częściej u pacjentów ze schorzeniami autoimmunologicznymi, ale nie dowiedziono, że usunięcie go z diety eliminuje te schorzenia. Nietolerancja laktozy może towarzyszyć każdej chorobie. Prowadzi do zaburzeń wchłaniania leków dlatego ma znaczenie w przypadku chorób tarczycy i ogranicza się jej spożycie.

Oprócz samej diety przeciwzapalnej ogromną rolę odgrywa minimalizowanie stresu, zwiększona aktywność fizyczna, odpoczynek i wiele innych czynników, które wpływają na pracę całego organizmu.