Nietolerancje pokarmowe

O nietolerancji pokarmowej mówimy, gdy dochodzi do zaburzeń prawidłowego funkcjonowania jelit, co powoduje, że pokarmy przenikają do organizmu w sposób niekontrolowany, wywołując stany zapalne i niepożądane reakcje. W dzisiejszych czasach spożywamy coraz więcej przetworzonej żywności, co ma swoje konsekwencje. Alergie i nietolerancje pokarmowe stają się coraz powszechniejsze, dotykając 25-30% populacji na świecie. W Polsce odsetek osób z tymi schorzeniami może być nawet wyższy.

Nietolerancja pokarmowa to reakcja organizmu na spożywane pokarmy, która przejawia się niespecyficznymi dolegliwościami, często nakładającymi się na siebie, co może utrudniać dokładną diagnostykę. Ważne jest zrozumienie, że nietolerancje pokarmowe różnią się od alergii pokarmowych. Alergie wywołują natychmiastową reakcję układu immunologicznego, podczas gdy skutki nietolerancji pokarmowej mogą pojawić się nawet po 48 godzinach. Niektórzy naukowcy używają terminu “pseudoalergia”, by opisać nietolerancję pokarmową.

OBJAWY NIETOLERANCJI POKARMOWEJ

Objawy nietolerancji pokarmowej mogą być różnorodne i obejmują:

• Problemy żołądkowo-jelitowe: Wzdęcia, gazy, bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, zaparcia, zgaga.
• Objawy skórne: Świąd, wysypka, trądzik, zapalenie skóry, obrzęk, zaczerwienienie.
• Problemy z oddychaniem: Katar, kaszel, duszność, przewlekłe zapalenie zatok.
• Objawy neurologiczne: Bóle głowy, migrena, zawroty głowy, niepokój, drażliwość, problemy ze snem.
• Objawy ogólnoustrojowe: Zmęczenie, osłabienie, spadek energii, zmiany nastroju, problemy z koncentracją.
• Objawy poza-jelitowe: Bóle mięśniowe, stawowe, obrzęki, zaburzenia miesiączkowania.

Inne objawy nietolerancji pokarmowej to opuchnięte powieki, cienie pod oczami, zaburzenia przemiany materii, biegunki, zaparcia, zgaga, zatrzymywanie wody w organizmie, bóle stawowo-mięśniowe, problemy ze skórą, w tym łupież i łojotok, wahania nastroju, nerwowość i drażliwość, oraz trudności w skupieniu uwagi.

Według statystyk, reakcje skórne, takie jak suchość i świąd skóry, trądzik, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, egzema i łuszczyca, są równie częste jak dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Nietolerancje pokarmowe mogą również wywoływać reakcje, które typowo kojarzymy z alergiami na pyłki i trawę.

Nietolerancja pokarmowa może obejmować różne grupy pokarmów, takie jak owoce, ryby, mięso i warzywa

Najczęstsze rodzaje to nietolerancja laktozy, nietolerancja glutenu oraz zaburzenia wchłaniania fruktozy.

Gdy dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, może wystąpić tzw. nieszczelne jelito, gdzie bakterie, toksyny i niestrawione resztki pokarmowe przedostają się do krwiobiegu. Te substancje mogą łączyć się z różnymi tkankami, takimi jak tkanka tarczycy, trzustki czy kolagen w stawach, przyciągając krwinki białe i potencjalnie prowadząc do reakcji autoimmunologicznych organizmu.

PRZYCZYNY NIETOLERANCJI POKARMOWEJ

Przyczyny nietolerancji pokarmowej mogą być różnorodne, obejmują między innymi:

• Nadmierne spożycie pokarmów wywołujących reakcje alergiczne: Należą do nich produkty zawierające naturalnie histaminę lub salicylany.
• Niedobory enzymów trawiennych: Na przykład osoby z nietolerancją laktozy, które nie posiadają wystarczającej ilości laktazy, enzymu niezbędnego do rozkładu cukru mlecznego.
• Nadwrażliwość na skład chemiczny niektórych pokarmów i napojów: Takich jak kofeina zawarta w kawie czy herbacie.
• Dodatki do żywności: Takie jak przeciwutleniacze, sztuczne barwniki i aromaty, emulgatory, wzmacniacze smaku, konserwanty, słodziki, które są powszechnie stosowane w żywności przetworzonej, mogą wywoływać reakcje nietolerancji.

DIAGNOSTYKA NIETOLERANCJI POKARMOWEJ

Diagnoza nietolerancji pokarmowej często stanowi wyzwanie, ponieważ objawy nietolerancji i alergii pokarmowej mogą się nakładać. Dlatego zaleca się pacjentom prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym notują spożywane posiłki, reakcje organizmu, intensywność objawów oraz czas ich wystąpienia.

Najskuteczniejszą metodą identyfikacji pokarmów wywołujących nietolerancję jest dieta eliminacyjna. Polega ona na wykluczeniu określonych produktów z jadłospisu na okres od 2 tygodni do 2 miesięcy, podczas którego monitoruje się zmiany i reakcje organizmu. Jeśli nieprzyjemne objawy ustępują, można uznać to za sukces. Następnie wprowadza się stopniowo wykluczone produkty z powrotem do diety, ograniczając ich ilość i poddając obserwacji.

Dodatkowo, pomocna może być odpowiednia suplementacja wspomagająca trawienie. Dzięki tym działaniom można skutecznie kontrolować i zarządzać nietolerancją pokarmową, poprawiając jakość życia pacjenta.

Dodatkowe badania, które może zlecić lekarz, to:

• Testy laboratoryjne: w niektórych przypadkach lekarz może zlecić badania krwi, takie jak testy na przeciwciała IgE lub IgG, które mogą pomóc w identyfikacji nietolerancji pokarmowych
• Testy skórne: na skórę przedramienia bądź pleców nakłada się punktowo kropelki roztworów zawierających alergeny; skóra jest zadraśnięta igłą, pojawienie się odczynu zapalnego wskazuje na alergię. Testy skórne mogą pomóc w identyfikacji alergii pokarmowej, ale nie są skuteczne w diagnozowaniu nietolerancji pokarmowej.
• Domowe testy na nietolerancje pokarmowe wykonywane w próbki krwi włośniczkowej