Borelioza

Borelioza, znana również jako choroba z Lyme (nazwana od miejscowości w USA, gdzie odkryto pierwszy przypadek tej choroby), jest spowodowana przez spiralną bakterię znaną jako Borrelia burgdorferi. Jest to najczęstsza choroba przenoszona przez kleszcze z rodzaju Ixodes, które żywią się różnymi gatunkami ptaków i ssaków. Często przypadkowo stają się one żywicielami człowieka. Zakażenie boreliozą występuje najczęściej w okresie między majem a listopadem, kiedy kleszcze są najbardziej aktywne.

Należy pamiętać, że nie każdy kleszcz przenosi Borrelię, a nawet ukąszenie przez nosiciela tej choroby nie zawsze musi prowadzić do zakażenia. Szybkie usunięcie kleszcza tuż po ukąszeniu znacząco zmniejsza ryzyko infekcji. Miejsce po usunięciu kleszcza powinno być dokładnie zdezynfekowane, a przez kolejne 30 dni należy regularnie kontrolować ciało, wypatrując ewentualnych zmian. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Objawy boreliozy są różnorodne i często podobne do innych schorzeń, co sprawia, że diagnozują ją lekarze różnych specjalności, takich jak dermatolodzy czy neurolodzy.

Borelioza występuje na całym globie, wszędzie tam, gdzie kleszcze są obecne. W Europie głównym winowajcą zakażeń jest kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). Istnieje możliwość ponownego zakażenia po wcześniejszym wyzdrowieniu. W Polsce, według danych z 2017 roku, boreliozą zaraziło się 21200 osób. Ryzyko zakażenia rośnie wraz z czasem, przez jaki kleszcz pozostaje przy człowieku. Obecnie nie istnieje szczepionka, która zapewniłaby ochronę przed tą chorobą.

Należy zauważyć, że nie każda osoba ukąszona przez kleszcza i zarażona Borrelią faktycznie zachoruje. W wielu przypadkach organizm jest w stanie samodzielnie zwalczyć bakterie bez potrzeby leczenia, co oznacza brak objawów i późniejszych konsekwencji. Dlatego nawet u zdrowych jednostek można wykryć przeciwciała przeciwko Borrelii. Statystyki pokazują, że od 25% osób może posiadać te przeciwciała, nie chorując wcześniej na boreliozę, a jedynie od 0,5 do 1,5% osób ukąszonych przez kleszcza rzeczywiście zachoruje.

OBJAWY BOLERIOZY

Objawy zakażenia boreliozą mogą być różnorodne i zmienne w zależności od stadium choroby oraz indywidualnych cech organizmu zarażonej osoby. Najczęstsze objawy obejmują:

• Objawy wczesne (stadium I):

  • Obrzęk rumieniowy (erythema migrans): Charakterystyczna dla boreliozy jest obecność czerwonawego, obrzękniętego rumienia w miejscu ukąszenia kleszcza. Rumień ten zazwyczaj powiększa się stopniowo i może towarzyszyć mu swędzenie lub pieczenie. Pojawia się zazwyczaj po 3-30 dniach od ukąszenia.

  • Grypopodobne objawy: W początkowej fazie choroby mogą występować objawy podobne do grypy, takie jak gorączka, dreszcze, bóle mięśni i stawów, bóle głowy oraz ogólne złe samopoczucie.

• Objawy późne (stadium II i III):

  • Problemy neurologiczne: Borelioza może prowadzić do zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie opon mózgowych), zapaleń mózgu, nerwów obwodowych oraz porażenia nerwów twarzowych.

  • Objawy skórne: Mogą wystąpić rumienie w innych miejscach niż pierwotny, obrzęknięty rumień. Może również dojść do pojawienia się zmian skórnych przypominających łuszczycę.

  • Objawy stawowe: W późniejszych fazach choroby mogą wystąpić stawowe objawy boreliozy, takie jak bóle, obrzęki i zapalenie stawów.

  • Zmiany sercowe: W niektórych przypadkach borelioza może prowadzić do zaburzeń rytmu serca, takich jak zapalenie mięśnia sercowego (kardiomiopatia).

  • Objawy boreliozy mogą być niespecyficzne i często są mylone z innymi schorzeniami, co może utrudnić diagnozę. Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w przypadku podejrzenia zakażenia boreliozą, zwłaszcza jeśli wystąpi rumień obrzęknięty po ukąszeniu kleszcza lub objawy grypopodobne po ekspozycji na obszary z kleszczami.

DIAGNOSTYKA BOLERIOZY

• Standardową metodą diagnostyki boreliozy jest badanie serologiczne w klasach IgG/IgM. Jednakże, wykrycie przeciwciał na wczesnym etapie nie stanowi jednoznacznego dowodu na obecność boreliozy, ponieważ takie przeciwciała mogą występować również u zdrowych osób.

• Zwykle przeprowadza się początkowe badania za pomocą testu ELISA, a następnie wyniki te są weryfikowane testem Western Blot. Interpretacja wyników zależy od stadium choroby, czasu wystąpienia objawów oraz ewentualnych wcześniejszych terapii antybiotykowych. Pozytywne wyniki można oczekiwać zazwyczaj najwcześniej w 3-4 tygodniu od momentu zakażenia, co sprawia, że wykonywanie tych testów kilka dni po kontakcie z kleszczem może nie dać wiarygodnych wyników.

• Kolejną metodą diagnostyki boreliozy są badania PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) oraz PCR Real Time, które polegają na wyszukiwaniu DNA bakterii. Mogą być one przeprowadzane na wycinkach skóry, płynie mózgowo-rdzeniowym lub płynie stawowym. Badania te zyskują coraz większą popularność w diagnostyce i profilaktyce boreliozy ze względu na ich wyższą skuteczność.

LECZENIE BOLERIOZY

Zakażenie boreliozą podlega leczeniu antybiotykami, zazwyczaj przez co najmniej 4 tygodnie. Skuteczność terapii zależy w dużej mierze od czasu rozpoczęcia leczenia ‒ im szybciej podjęte, tym większa szansa na pełne wyleczenie. Rodzaj antybiotyku, jego dawka oraz czas trwania kuracji uzależnione są od fazy choroby, jej nasilenia oraz stopnia rozprzestrzenienia się w organizmie.

W początkowych stadiach choroby najczęściej stosuje się amoksycylinę lub doksycyklinę. W bardziej zaawansowanych przypadkach pacjenci są leczeni ceftriaksonem lub penicyliną krystaliczną. W niektórych sytuacjach skutki choroby mogą utrzymywać się nawet po zakończeniu antybiotykoterapii, wymagając wtedy dodatkowego leczenia wspomagającego lub rehabilitacji.

W leczeniu boreliozy można sięgnąć po metody naturalne, takie jak suplementacja, ziołolecznictwo oraz zdrowa dieta, które mogą stanowić uzupełnienie konwencjonalnych terapii. Suplementy takie jak wyciąg z żeń-szenia, kocia łapa, echinacea czy witaminy z grupy B mogą wspomagać standardowe leczenie.

Niektóre zioła i suplementy posiadają właściwości przeciwzapalne, które mogą być korzystne w przypadku wielu chorób. Na przykład olejek z pestek winogron, wyciągi z pokrzywy, miłorzębu czy ruszczyka kolczastego mogą stanowić cenne wsparcie w leczeniu boreliozy.